Kassaviy uzilishni o‘z vaqtida aniqlash: biznes uchun asosiy chek-list
Kassaviy uzilish xavflarini aniqlash: e’tibordan chetda qoldirib bo‘lmaydigan asosiy alomatlar

1-chek-list: Kassaviy uzilish xavfi alomatlari
Rejalashtirish va nazorat
• Korxonada moliyaviy model yoki moliyaviy reja mavjud emas
• Muntazam to‘lov taqvimi yo‘q
• Moliyani boshqarishga mas’ul maxsus mutaxassis yo‘q
• Naqd pul harakatini operativ hisobga olish amalga oshirilmaydi
• Daromad va xarajatlarni rejalashtirish tizimi mavjud emas
Debitorlik qarzlari bilan ishlash
• Daromadning 30%dan ortig‘i to‘lov muddati cho‘zilgan xaridorlarga to‘g‘ri keladi
• 30 kundan ortiq muddatga kechiktirilgan debitorlik qarzlari mavjud
• Qarzdorlar bilan ishlash tizimi mavjud emas
• Menejerlar oldindan kelishuvsiz mustaqil ravishda to‘lov muddatlarini uzaytiradilar
• Debitorlik qarzlari tushumlari taqvimi mavjud emas
Xavflarning konsentratsiyasi
• Daromadning 30%dan ortig‘i bitta mijozga to‘g‘ri keladi
• Biznes mavsumiylikka kuchli bog‘liq
• Faoliyat yo‘nalishlari bo‘yicha diversifikatsiya mavjud emas
• Moliyaviy zaxira fondi mavjud emas
• Barcha pul oqimlari bir loyiha/shartnomaga bog‘langan
Aktivlar va passivlarni boshqarish
• Mablag‘larning katta qismi tovar zaxiralarida muzlab qolgan
• Nosamarali aktivlar ulushi yuqori
• Zaxira fondi mavjud emas
• Katta doimiy to‘lovlar mavjud (ijara, maosh)
• Yuqori kredit yuki mavjud
2-chek-list: Kassaviy uzilishlardan himoya
Moliyaviy rejalashtirish
• Moliyaviy rejalashtirish tizimi joriy qilingan
• Oldindan 3 oyga mo‘ljallangan to‘lov taqvimi mavjud
• Moliyani boshqarish uchun mas’ul shaxs tayinlangan
• Reja va fakt tahlili muntazam o‘tkaziladi
• Avtomatlashtirilgan hisob tizimi ishlatiladi
Likvidlikni boshqarish
• 2-3 oylik ish uchun zaxira fondi shakllantirilgan
• Bankda kredit liniyasi/overdraft ochilgan
• Mablag‘larning bir qismi depozitlarda joylashtirilgan
• Hisoblarda minimal qoldiqlar aniqlangan
• Banklar bilan ishlash yo‘lga qo‘yilgan
Kontragentlar bilan ishlash
• Mijozlarning ishonchliligini baholash tizimi joriy qilingan
• To‘lov muddatlarini cho‘zish uchun limitlar belgilangan
• Qarzlarni undirish jarayoni reglamentlashtirilgan
• Mijozlar bazasi diversifikatsiya qilingan
• Yetkazib beruvchilar bilan moslashuvchan shartlar kelishilgan
Biznes jarayonlarini optimallashtirish
• Zaxiralarning aylanishi nazorat qilinadi
• Daromadlar va xarajatlar muddatlari muvozanatlashtirilgan
• Moliyaviy monitoring muntazam ravishda o‘tkaziladi
• Muhim jarayonlar avtomatlashtirilgan
• Xarajatlar bo‘yicha muntazam audit o‘tkaziladi
Chek-listlardan foydalanish bo‘yicha tavsiyalar:
Xavflar bo‘yicha chek-listni har oyda bir marta tekshiring.
Agar 5 yoki undan ortiq xavf alomatlari aniqlansa, darhol chora ko‘rish talab etiladi.
Himoya chek-listini moliyaviy tizimni rivojlantirish rejasi sifatida ishlating.
Himoya choralarini joriy etishda o‘sishni belgilab boring.
Chek-listlarni o‘z biznesingiz spesifikasiga muvofiq ravishda yangilab turing.
Ushbu chek-listlar kassaviy uzilish xavfini o‘z vaqtida aniqlash va undan samarali himoyani tashkil etishga yordam beradi. Ulardan muntazam foydalanish moliyaviy holatingizni nazoratda ushlab turishga imkon yaratadi.
Material KSP moliya direktori Yusupov Shuxrat tomonidan tayyorlangan.
Moliya va biznes haqida ko'proq yangiliklar Telegram kanalda @KPTLUZ