O‘zbekistondan meva va sabzavotlarni eksport qilish: yo‘riqnoma va zarur hujjatlar

O‘zbekistonda agrobiznes va oziq-ovqat sanoati faol rivojlanmoqda, va chet elda sifatli qishloq xo‘jalik mahsulotlariga talab barqaror o‘smoqda. O‘zbekiston meva va sabzavotlari o‘zining ta’mi, tabiiyligi va ekologik tozaligi bilan mashhur, shuning uchun ushbu mahsulotlarni eksport qilish foydali biznes bo‘lishi mumkin. Biroq, xalqaro bozorlarga chiqish uchun yetkazib berish jarayonini to‘g‘ri tashkil qilish va bir qator hujjatlarni rasmiylashtirish zarur.

Meva va sabzavotlarni eksport qilishni qanday boshlash kerak?

 1. Bozorni tahlil qilish va mamlakatni tanlash:

 • mahsulotingizga turli mamlakatlardagi talabni o‘rganing;

 • import qiluvchi mamlakatdagi sifat, qadoqlash va sertifikatlash talablari bilan tanishing;

 • raqobat va narx kutishlarini baholang;

 2. Eksportyor sifatida ro‘yxatdan o‘tish

Birinchi navbatda O‘zbekistonda tashqi iqtisodiy faoliyat subyekti sifatida ro‘yxatdan o‘tish talab qilinadi.

Shuningdek, soliq to‘lovchi identifikatsiya raqamini (STIR/ИНН) olish va bankda valyuta hisob raqami ochish kerak.

 3. Mahsulotni tayyorlash

• sifat va sanitariya standartlariga rioya qilish;
• mahsulotni xaridor mamlakat talablariga;
• muvofiq to‘g‘ri qadoqlash;
• mahsulotni saqlash va tashish tizimini tashkil etish orqali uning yangiligini saqlash.

 4. Xaridorlarni topish

• xalqaro ko‘rgazmalar va yarmarkalarda ishtirok etish;
• xalqaro savdo maydonchalari va brokerlar bilan ishlash;
• distributorlar va chakana sotuvchilar bilan bevosita muzokaralar olib borish.

Meva va sabzavotlarni eksport qilish uchun qanday hujjatlar kerak?

O‘zbekistondan eksport qilish uchun quyidagi hujjatlarni rasmiylashtirish lozim:

 1. Eksport shartnomasi

Yetkazib berish, to‘lov va tomonlarning majburiyatlarini ko‘rsatgan holda sotuvchi va xaridor o‘rtasidagi shartnoma.

 2. Hisob-faktura (invoys)

Mahsulotlar tavsifi, miqdori, narxi va umumiy qiymatini ko‘rsatadigan moliyaviy hujjat.

 3. Qadoqlash ro‘yxati (Packing List)

Tovar qadoqlanishi haqidagi batafsil ma’lumot: og‘irlik, qadoqlar soni, o‘lchamlari.

 4. Kelib chiqish sertifikati

Mahsulot kelib chiqqan mamlakatni tasdiqlovchi hujjat. Uni O‘zbekiston Savdo-sanoat palatasi beradi.

 5. Fitosanitariya sertifikati

 O‘simliklar va o‘simlik mahsulotlarini eksport qilish uchun majburiy hujjat. Uni O‘zbekiston O‘simliklar karantini agentligi beradi.

 6. Sifat sertifikati

Mahsulotning belgilangan standartlarga muvofiqligini tasdiqlaydi.

 7. Transport hujjatlari

 Yuk xati (avtotransportda CMR, havo transportida AWB, dengiz transportida konsament).

 8. Bojxona hujjatlari:

•  tovarlar uchun deklaratsiya (GTD);
•  maxsus mahsulotlar uchun eksport litsenziyasi (agar zarur bo‘lsa).

O‘zbekistondan meva va sabzavot eksport qilishning o‘ziga xos xususiyatlari

 Mahsulotlarning mavsumiyligi yetkazib berishni aniq rejalashtirishni talab qiladi.

 Meva va sabzavotlarning yangiligini saqlash uchun tezkor logistika muhim ahamiyatga ega.

 O‘zbekiston Yevropa, Rossiya, Xitoy va Fors ko‘rfazi mamlakatlariga transport yo‘laklarini faol rivojlantirmoqda.

 Eksportyorlar uchun davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash dasturlari mavjud: subsidiya, sertifikatlash va logistika bo‘yicha yordam.

2025 yilda O‘zbekistondan qaysi mamlakatlarga meva va sabzavot eksport qilish osonroq?

 1. Rossiya

Afzalliklar: yaqinlik, qisqa logistika yo‘llari, barqaror va yuqori talab.

Xususiyatlar: fitosanitariya nazorati talab qilinadi; anor, gilos, uzum, pomidor va bodring kabi mahsulotlar mashhur.

 2. Qozog‘iston

Afzalliklar: yagona bojxona hududi (YEOII), soddalashtirilgan protseduralar.

 Xususiyatlar: O‘zbek sabzavotlari (ayniqsa, kartoshka, piyoz va sabzi) uchun barqaror bozor mavjud.

 3. Xitoy

Afzalliklar: katta bozor va yangi mevalarga yuqori talab.

Xususiyatlar: sifat sertifikatsiyasi va Xitoy fitosanitariya standartlariga qat’iy rioya qilish majburiy.

 4. Birlashgan Arab Amirliklari (BAA)

Afzalliklar: premium sifatli mevalarga yuqori talab, sifatli mahsulot uchun to‘lashga tayyorlik.

Xususiyatlar: tezkor havo yoki dengiz transportini ta’minlash zarur; organik mahsulotlarga alohida e’tibor beriladi.

 5. Germaniya

Afzalliklar: organik va tabiiy mahsulotlarga qiziqish katta.

Xususiyatlar: GlobalG.A.P., HACCP va ba’zan BIO (organik mahsulot) sertifikatlariga ega bo‘lish talab qilinadi.

 6. Turkiya

Afzalliklar: rivojlangan savdo aloqalari, Kaspiy dengizi orqali qulay logistika.

 Xususiyatlar: asosan arzon va ommaviy meva-sabzavotlarga qiziqish mavjud.

 7. Polsha

Afzalliklar: Yevropa Ittifoqi bozoriga kirish uchun eshik, qulay geografik joylashuv.

 Xususiyatlar: Yevropa Ittifoqi sifat standartlariga mos kelish talab qilinadi; olma, olxo‘ri, shaftoli va gilos yetkazib berish foydali.

 8. Janubiy Koreya

Afzalliklar: ekzotik va noodatiy meva navlariga yuqori talab.

Xususiyatlar: murakkab sertifikatlash jarayoni va qadoqlashga yuqori talablar mavjud.

Yangi boshlayotgan eksportyorlar uchun maslahatlar

1. Faqat ishonchli logistika va bojxona kompaniyalari bilan ishlang.

2. Mahsulot turiga qarab import qiluvchi mamlakat talablari bilan har doim tanishib chiqing.

3. Xalqaro sertifikatlash dasturlarida (masalan, GlobalG.A.P) ishtirok eting – bu mahsulotingizga ishonchni oshiradi.

4. Mahsulot sifati va ishonchli yetkazib berish orqali xaridorlar bilan uzoq muddatli hamkorlikni rivojlantiring.