O’zbekistonning qaysi banklari eng faol va faol emasligi aniqlandi

Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi (ITIM) 2024 yilning birinchi choragidagi O’zbekistondagi banklar faoliyati haqida umumiy ma’lumot berdi, unda banklar 11 ta kichik va 17 ta yirik banklarga bo’lindi.

Baholash moliyaviy vositachilik, moliyaviy xizmatlarning mavjudligi, kapitallashuv, aktivlar sifati, boshqaruv samaradorligi, rentabellik va likvidlik kabi bir qancha mezonlar asosida amalga oshirildi. Kichik banklar faqat Toshkent yoki viloyatlarda faoliyat yuritadigan moliya institutlarini o’z ichiga olgan.

O’zbekistondagi 17 ta yirik bank orasida to’rttasi o’z mavqeini yaxshiladi. «Xalq banki» ikki pog’onaga ko’tarildi, «Asia Alliance bank», «Ipak yo’li banki» va «O’zmilliybank» esa bir pog’onaga ko’tarildi. Biroq, beshta bank, shu jumladan «Aloka bank», «Ipoteka banki», «Agrobank», «Infin bank» va «Hamkor bank» har biri bitta pozitsiyani yo’qotdi. Qolgan sakkizta bank o’z joylarida qoldi.

Yirik banklar

Moliyaviy vositachilik ko’rsatkichi bo’yicha «O’zmilliybank» so’nggi o’rindan 16-o’ringa ko’tarildi, «Ipak yo’li bank», «Agrobank» va «Asaka bank» bu banklar ham bitta pog’onaga qo’tarilishdi, «O’zsanoatqurilish banki» esa bir pog’ona pastga tushdi. «Orient Finans» yana moliyaviy mavjudlik bo’yicha reytingning oxirida bo’ldi, «Infin bank» esa 4 punktni yo’qotdi.

Aktivlar sifati bo’yicha «Ipoteka banki» 2 o’rinni yo’qotdi va reytingning oxiriga tushdi, «Infin bank», «Orient Finance bank» va «Biznesni rivojlantirish banki» kabi boshqa banklar ham o’z pozitsiyalarini yo’qotdilar.

Daromadlar bo’yicha «Ipak Yo’li bank», «Infin bank» va «Aloka bank» ham o’z pozitsiyalarini yo’qotdilar.

Yirik banklarning umumiy reytingida «Kapital bank» va «Trast bank» yetakchiligicha qolmoqda, «Asia Alliance bank» uchinchi o’rinni egalladi, «Hamkor bank» esa to’rtinchi o’rinni egalladi.

Kichik banklar

Kichik banklar reytingida «Universal bank» birinchi o’rinni egallab, o’z natijasini ikki punktga yaxshiladi va ikkinchi o’rinni egallagan «Davr bank» ni ortda qoldirdi. «TBC bank» ham yaxshilanishni ko’rsatdi va kuchli uchlikni yopdi.

«Ziraat bank» uchinchi o’rinni yo’qotib, reytingda beshinchi o’rinni egalladi. O’z ko’rsatkichlarini sezilarli darajada yomonlashtirgan yana bir bank «Madad invest bank» bo’lib, u to’rtta punktni yo’qotdi.

Bank tizimining ko’rsatkichlari

Bank tizimi aktivlarining o’sishi 2022-2023 yillardagi 20-30% dan 2024 yil mart oyi boshiga kelib 15,4% gacha sekinlashdi. Jami aktivlar 648,6 trln so’m, majburiyatlari esa 549,6 trln so’m. Davlat banklari aktivlarning 67,4% ga egalik qiladi, bu 437 trln so’mga teng; kredit portfelining 70,1% 331,2 trln so’mga teng; va depozitlarning 50,7% 120,6 trln so’mga teng. Qolgan aktivlar 25 ta xususiy bankka tegishli.

Davlat banklarida har 100 so’m kredit uchun 36 so’m depozit mavjud bo’lsa, xususiy banklarda bu ko’rsatkich 83 so’mga teng. Bank depozitlarining o’sishi birinchi chorakda 13% gacha sekinlashdi va valyuta depozitlari ulushi 38% dan 29% gacha kamaydi.

Aholining bank tizimidagi ishtiroki oshdi, kredit portfelidagi jismoniy shaxslarning ulushi 26,5% dan 32,1% ga, yuridik shaxslarning ulushi esa 73,5% dan 67,9% ga kamaydi. Jismoniy shaxslarning depozitlari 6% ga oshib, 36,1% ni tashkil etdi, yuridik shaxslarning ulushi esa 70% dan 63,9% ga kamaydi.

Muammoli kreditlar ulushi 4,4% gacha, shu jumladan 90 kundan ortiq kreditlar 20,9 trln so’mga yetdi. Bank kapitalining yetarliligi ko’rsatkichlari minimal talablardan 1,3 baravar yuqori bo’lib qoldi.