O’zbekiston Markaziy banki 10 iyuldan boshlab fuqarolarga ipoteka va avtokreditlar berish qoidalarini kuchaytirmoqda

1 iyuldan boshlab Markaziy bank fuqarolarga ipoteka va avtokreditlar berish talablarini kuchaytirmoqda. Regulyator raisi Mamarizo Nurmuratovning qarori Lex.uz portalida 28 fevral kuni e’lon qilindi .

Markaziy bank 2015 yilda qabul qilingan tijorat banklari kapitaliga qo’yiladigan talablar to’g’risidagi Nizomga o’zgartirishlar kiritadi. Endi har bir bank aktiviga ma’lum bir xavf darajasi beriladi va banklar tegishli kapital darajasini saqlab turishlari kerak.

1 apreldan boshlab kredit xavfining 75% yakka tartibdagi tadbirkorlar yoki kichik biznes tadbirkorlariga berilgan kreditlarga nisbatan qo’llaniladi. Oilaviy biznes dasturlari orqali ajratilgan kreditlar ushbu qoidadan chiqarib tashlanadi.

1-iyuldan boshlab qarz yuki 60% dan past bo’lgan jismoniy shaxslarga 100% kredit xavfi beriladi. Agar qarz yuki ushbu darajadan oshsa, xavf darajasi 150% gacha ko’tariladi.

O’zgarishlar ipoteka kreditlari, avtomobil sotib olish, oilaviy biznesni qo’llab-quvvatlash va ta’lim dasturi asosida ajratilgan kreditlarga ta’sir qilmaydi.

Ipoteka va avtoulov kreditlari berilganda, kreditorlar uchun xavf darajasi ikki omil asosida aniqlanadi: qarz oluvchining qarz yuki va kredit summasining garov qiymatiga nisbati sifatida hisoblanadigan «kredit/garov» koeffitsienti.

Qarz yuki barcha kreditlar, shu jumladan yangi kredit bo’yicha oylik to’lovlarning oylik daromadga nisbati sifatida hisoblanadi. Qarz yuki va kredit/garov nisbati qanchalik yuqori bo’lsa, kredit xavfi shunchalik yuqori bo’ladi. Masalan, avtokreditlar berilganda «kredit/garov» koeffitsiyenti uchun 75% cheklov belgilanadi.

Avtokreditlar berishda eng kam xavf darajasi qarz yuki 60% dan kam bo’lgan va «kredit/garov» koeffitsienti 75% dan oshmaydigan qarz oluvchilarga beriladi. Ikkala parametr ham oshgani sayin, kreditorlar uchun kredit xavfi ortadi.

Shuningdek, 1 iyuldan boshlab tijorat banklari va mikromoliya tashkilotlari kreditorlarning tavakkalchiliklarini baholash usullarini qayta ko’rib chiqmoqdalar.

Markaziy bankning kredit tashkilotlari faoliyatini tartibga solish metodologiyasi departamenti rahbari Sanjar Nosirov kredit berishni to’xtatishga ehtiyotkorlik bilan yondashish zarurligini ta’kidladi, chunki mavjud kredit resurslari to’g’ri yo’naltirilishi kerak. O’zgarishlar kreditlash yo’nalishlariga ta’sir qilishi yoki qarz oluvchilarga ularni qaytarib bera olmaydiganlarga kredit bermaslik uchun talablarni kuchaytirishi mumkin. Yangi talablar tufayli kreditlash to’g’ridan-to’g’ri kamayishi mumkin.