O‘zbekistonda paxta yetkazib beruvchilarga xaridorlarni erkin tanlash huquqi beriladi

Shavkat Mirziyoyev 17-yanvar kuni paxtachilik va paxta xomashyosini sotish sohasida bozor mexanizmlarini joriy etish to‘g‘risidagi farmonni imzoladi. Hujjat Lex.uz bazasida e’lon qilingan.

2025-yil hosilidan boshlab Respublika tovar-xomashyo birjasi kelgusi hosil uchun paxta xomashyosining (birinchi nav, 2-sinf) boshlang‘ich narxini belgilaydi va e’lon qiladi. Bu esa Nyu-York birjasida o‘tgan 6 oydagi paxta tolasining o‘rtacha kotirovkasi asosida hisoblanadi.

Paxta oldi-sotdi shartnomalari (fyuchers, forvard, spot) tomonlarning erkin tanlovi asosida o‘tkaziladigan birja savdolari orqali tuziladi. Fermerlar xaridorni va yetkazib berish muddatini o‘zlari tanlashlari mumkin. 

Savdolar O‘zbekiston respublika tovar-xomashyo birjasining maxsus seksiyasida, O‘zbekistonning har bir hududi bo‘yicha alohida o‘tkaziladi. Shartnomalarni tuzish uchun fermer va qayta ishlovchi “Agroplatforma” tizimi bilan integratsiya qilingan ma’lumotlar bazasida hozir bo‘lishi kerak. Forvard kontraktlari esa 1-noyabrdan 1-martgacha har ikki tomon kelishgan narxlarda tuziladi.

Omborda saqlanayotgan paxta xomashyosi hajmlariga real vaqt rejimida spot shartnomalari tuziladi. Ularni rasmiylashtirish uchun xo‘jalik “O‘zagroinspeksiya” ga o‘ziga tegishli omborning talablarga muvofiqligi to‘g‘risidagi xulosani taqdim etishi kerak. Bunda, o‘z mablag‘lari yoki tijorat kreditlari hisobidan paxta xomashyosi yetishtirgan xo‘jaliklarga sotilganidan keyin hisobvaraq-faktura bo‘yicha qiymatining 10%i miqdorida subsidiya beriladi.

Paxta xomashyosini saqlash va dastlabki qayta ishlash uchun uskunalar xarid qilish uchun Markaziy bankning asosiy stavkasi bo‘yicha 3 yil muddatga (imtiyozli davr – 6 oy) kreditlar ajratiladi. Bunda kredit oluvchi faqat paxtani qayta ishlash bilan shug‘ullanishi, uni sotib olish huquqiga ega bo‘lmasligi kerak.

Qishloq xo‘jaligi vazirligiga qabul shoxobchalarida paxta va donni tortish bo‘yicha ma’lumotlarni “Hosil qabuli” onlayn tizimiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri uzatishni tashkil etish topshirildi. Uning ma’lumotlari Iqtisodiyot vazirligi va O‘zRTXB tizimlari bilan integratsiya qilinadi.