Hududiy master rejalar: ilg‘or xorijiy tajriba O‘zbekistonda joriy etilmoqda

O‘zbekiston hududlarini barqaror va balansli rivojlantirish bo‘yicha master rejalar yaratish jarayoni yangi bosqichga ko‘tarildi. 11-dekabr kuni Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlar hokimliklarining loyiha ofislari xodimlari hamda mahalliy loyiha tashkilotlari mutaxassislarining malakasini oshirishga qaratilgan navbatdagi amaliy seminar boshlandi.

Seminar Iqtisodiyot va moliya vazirligi tomonidan Jahon banki hamda Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati (GIZ) ko‘magida, xalqaro shaharsozlik va arxitektura kompaniyalari ishtirokida tashkil etilmoqda.

Xalqaro ekspertlar master rejalarni yaratish tamoyillarini tushuntirdi

Kunning birinchi yarmida Jahon bankining O‘zbekistondagi katta mutaxassisi Mohamed Nada master reja va fazoviy rejalashtirishning 12 ta asosiy tamoyili haqida taqdimot qildi.

Mohamed Nada master rejalarning iqtisodiy rivojlanishdagi ahamiyatini ta’kidlab shunday dedi:

Bu – hududlarning iqtisodiy o‘sishini shakllantirish, raqobatbardoshligini oshirish va tumanlar o‘rtasida tenglikni ta’minlashga xizmat qiladigan yangi yondashuvdir. Hukumat hududiy rejalashtirishni yangi bosqichga ko‘tarmoqda, — dedi u.

Uning qayd etishicha, ushbu tashabbus Prezident tomonidan ilgari surilgan, 33 ta tuman O‘zbekistonning “yuziga aylanishi” haqidagi konsepsiya bilan hamohangdir:

Prezidentimizning 33 ta tumanni O‘zbekistonning timsoliga aylantirish bo‘yicha vizioniga mos ravishda hududiy rejalashtirish muhim vositaga aylanmoqda. Yer resurslaridan foydalanish endi aniq rejalashtirish tamoyillari asosida boshqariladi, — dedi Mohamed Nada.

Buyuk Britaniyaning “Arup” kompaniyasi mutaxassislari Artur Smart va Xayme Traspadern yangi shaharlar qurilishi, hududlar o‘sishini balansli boshqarish va ilg‘or xorijiy tajribalarni qo‘llash yuzasidan o‘z taqdimotlarini o‘tkazdi. Ular master rejalarni ishlab chiqishda sun’iy intellektdan foydalanish amaliyotlarini ham tanishtirdi.

GIZ mutaxassislari esa “yashil” master rejalashtirish bo‘yicha tushunchalar berib, 2026-yildan boshlab ekologik yo‘nalishdagi pilot loyihalar joriy etilishini ma’lum qildi.

Master rejalar – hududlar rivojining asosiy vositasi

So‘nggi yillarda O‘zbekistonda hududlarni kompleks rivojlantirish jarayonida master reja mexanizmi to‘liq joriy etilmoqda. Prezidentning 245-son qaroriga muvofiq, har bir viloyatda 3–4 kishidan iborat maxsus loyiha ofislari tashkil etildi.

Seminar davomida ta’kidlanganidek, ushbu ofislarning malakasini oshirish tizimli ravishda yo‘lga qo‘yilgan. Iqtisodiyot va moliya vazirligi har chorakda xalqaro ekspertlar ishtirokida amaliy treninglar tashkil etib kelmoqda.

Mutaxassislarning fikricha, master rejalar:

• hududlarning iqtisodiy salohiyatini aniqlash;
• aholi punktlari o‘rtasidagi tafovutni kamaytirish;
• infratuzilma va yer resurslaridan oqilona foydalanishni ta’minlash uchun asosiy vositaga aylanmoqda.

Ekologik rejalashtirish va texnik ko‘mak kuchaytiriladi

GIZ tomonidan berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, 2026-yildan boshlab O‘zbekiston “yashil” master rejalarni joriy etishni boshlaydi. Bu ekologik barqarorlikni ta’minlash, shaharlarning iqlimga moslashuvchanlik darajasini oshirish va yashil infratuzilmalarni kengaytirishga xizmat qiladi.

Xulosa

Bugungi seminarning asosiy maqsadi — xalqaro tajribani to‘g‘ridan-to‘g‘ri hududlarga olib kirish, mahalliy mutaxassislarni amaliy ko‘nikmalar bilan qurollantirish va O‘zbekistonning hududiy rivojlanish strategiyasida master rejalar rolini yanada kuchaytirishdir.

Jahon banki mutaxassisi Mohamed Nada yakunda shunday xulosa qildi:

Bu – hududlar uchun juda katta imkoniyat. Rejalashtirish jarayonini to‘g‘ri tashkil etish O‘zbekistonning iqtisodiy kelajagini belgilab beradi, — dedi u.