Birinchi chorakda O‘zbekistondagi faktoring xizmatlari hajmi 1,3 trln so‘mni tashkil etdi

O‘zbekistonda 2025-yilning birinchi choragida ko‘rsatilgan faktoring xizmatlari hajmi 1,3 trln so‘mni tashkil etdi. Bu haqda Markaziy bank ma’lum qilmoqda.

Shundan 1,2 trln so‘m (90%) tijorat banklari, qolgan 126 mlrd so‘m (10%) esa mikromolyaviy tashkilotlar tomonidan ko‘rsatilgan.

Operatsiyalarning 70%dan ortig‘i raqamli faktoringga to‘g‘ri keldi. Finmakon platformasi orqali 544 mlrd so‘m, Ozplanet orqali esa 398 mlrd so‘m mablag‘ moliyalashtirildi.

Kichik va o‘rta biznes tomonidan o‘sib borayotgan talab fonida faktoring bozori chorak davomida o‘tgan yilning to‘rtinchi choragiga nisbatan 1,1 barobarga o‘sdi. Mart oyida hajm 680 mlrd so‘mdan oshdi — bu dekabr oyidagi ko‘rsatkichdan (630 mlrd so‘m) yuqori.

Prezidentning 2024-yil 12-avgustdagi farmoniga ko‘ra, 2024-yilning so‘nggi to‘rt oyida kredit tashkilotlari tomonidan 1,2 trln so‘mlik xizmatlar ko‘rsatilgan.

2025-yilning yanvar-mart oylarida faktoringning 59%i davlat ulushiga ega banklar, jumladan, “Asakabank” (202 mlrd so‘m), “O‘zsanoatqurilishbank” (194 mlrd) va “Milliy bank” (108 mlrd) hissasiga to‘g‘ri keldi. Xususiy banklar orasida “Kapitalbank” (130 mlrd), “Hamkorbank” (128 mlrd) va “Aziya Alyans Bank” (66 mlrd) yetakchilik qildi.

Shu davrda mikromoliya tashkilotlari tomonidan 126 mlrd so‘mlik debitor qarzdorlik moliyalashtirilgan.

2025-yilning birinchi choragida qisqa muddatli kreditlashning umumiy hajmida faktoring xizmatlarining ulushi yanvar oyidagi 4,4%dan mart oyida 9,1%gacha oshdi. Hisobot davrida eng ko‘p faktoring xizmatlari hajmi Toshkent shahriga to‘g‘ri keldi — 842 mlrd so‘m (65,3%). Kuchli uchlikka Farg‘ona (128 mlrd so‘m) va Andijon viloyatlari (106 mlrd so‘m) ham kirdi. Mijozlarning tashkiliy-huquqiy shakli bo‘yicha xizmatlarning 75%i (966 mlrd so‘m) MCHJlarga, 16%i aksiyadorlik jamiyatlariga, 8%i xorijiy kapital ishtirokidagi korxonalarga, 1%i xususiy va fermer xo‘jaliklariga ko‘rsatilgan.

Moliyalashtirish muddatlari bo‘yicha 61 kundan 90 kungacha bo‘lgan shartnomalar yetakchilik qilmoqda — umumiy hajmning 41%i. 30 kungacha bo‘lgan shartnomalar ulushi — 24%, 31 kundan 60 kungacha — 14%, 91 kundan 120 kungacha — 12%, 121 kundan 180 kungacha — 9%ni tashkil etdi.

Summalar bo‘yicha faktoring ko‘pincha 1 mlrd so‘mdan 5 mlrd so‘mgacha bo‘lgan summaga amalga oshirildi, bunday bitimlar umumiy hajmning 37%ini tashkil etdi. Yana 32%i 100 mln so‘mdan 500 mln so‘mgacha, 17%i 500 mln so‘mdan 1 mlrd so‘mgacha, 7%dan 100 mln so‘mgacha va 5 mlrd so‘mdan yuqori bo‘lgan bitimlarga to‘g‘ri keldi.

Faktoring moliyalashtirishning eng katta hajmi savdo va xizmatlar sohasiga to‘g‘ri keldi — 587 mlrd so‘m (46%), shuningdek, sanoat — 571 mlrd so‘m (44%). Qurilish va qishloq xo‘jaligiga 5%dan — mos ravishda 69 va 61 mlrd so‘m to‘g‘ri keldi.

Xalqaro faktoring ham rivojlanmoqda: 21 ta tijorat banki tegishli mahsulotlarni joriy etdi. Yanvar-mart oylarida eksportchilarga 4,6 mlrd so‘m ekvivalentida — 245,6 ming dollar va 9,9 mln rubllik xizmatlar ko‘rsatilgan.

Bundan tashqari, “Aziya Invest Bank” “Milliy bank,” “Asakabank” va “Invest Finans Bank” bilan agentlik shartnomalarini imzoladi. Ushbu hamkorlik doirasida I chorakda $2,5 mln va 1,1 mlrd rubldan ortiq ekvivalentda 221,7 mlrd so‘mlik eksport shartnomalari moliyalashtirildi.