Oltin quyma sotib olish: nimalarga e’tibor berish kerak va qanday xarid qilish mumkin

O‘zbekiston Markaziy banki aholining investitsiya va jamg‘arish imkoniyatlarini kengaytirish maqsadida o‘lchovli (standart) oltin quyalarni tijorat banklari orqali sotuvga chiqargan. Quyma og‘irliklari — 5, 10, 20, 50 va 100 gramm, 999,9 sof tizlikda va maxsus himoya qadoqlarida taqdim etiladi. Qadoqda har bir quyma uchun alohida seriya raqami ko‘rsatilgan bo‘lib, u sertifikat vazifasini bajaradi.

Quyida — oltin quyma xarid qilish jarayoni, e’tibor qaratish lozim bo‘lgan jihatlar hamda amaliy bosqichlar haqida batafsil tushuntirib beramiz.

1. Qayerdan sotib olinadi

Oltin quyma Markaziy bank tomonidan tijorat banklari orqali sotiladi. Ya’ni fuqaro to‘g‘ridan-to‘g‘ri Markaziy bankdan emas, balki tijorat bankining savdo shoxobchasidan xarid qiladi. Shu sababli xarid qilishdan oldin tanlangan bankda quyma mavjudligini oldindan tekshirib olish tavsiya etiladi.

Eslatma: Markaziy bank narxni belgilovchi va tartibga soluvchi organ bo‘lsa-da, u oltin quyma sotmaydi va fuqarolardan qaytarib ham olmaydi. Barcha savdo operatsiyalarini tijorat banklari amalga oshiradi.

2. Narxlar qanday shakllanadi

Oltin quyma narxlari — jahon oltin bozori narxi asosida va Markaziy bank tomonidan belgilangan marja yoki chegirma asosida shakllanadi. Har kuni yangilanadigan narxlar Markaziy bankning rasmiy veb-saytida e’lon qilinadi.

E’tibor bering:

Har bir bankning marjasi turlicha bo‘lishi mumkin — bu siz to‘laydigan haqdir va ularning narxi valyuta kursining o‘zgarishiga bevosita ta’sir qiladi — xarid qilishdan oldin rasmiy narxni tekshiring.

3. Zarur hujjatlar va to‘lov usullari

 • Pasport yoki ID karta talab etiladi.

 • To‘lov — naqd pul, bank kartasi yoki bank o‘tkazmalari orqali amalga oshiriladi.

 • Xarid jarayonida chek olish zarur — unda quyma seriya raqami, og‘irligi va bank rekvizitlari bo‘lishi shart.

Har bir bankning o‘z talablari bo‘lishi mumkin, shu bois oldindan aniqlab olish foydali.

4. Qadoq buzilmasligi juda muhim

Oltin quyma maxsus himoya qadoqlarida bo‘ladi va u sertifikat vazifasini bajaradi. Qadoq buzilmagan bo‘lsa, quyma cheklovsiz eksport qilinishi va banklar tomonidan qaytarib sotib olinishi mumkin.

Agar qadoq buzilgan bo‘lsa yoki texnik talablarga mos kelmasa — quyma ekspertizadan o‘tkaziladi va to‘lov faqat shundan keyin amalga oshiriladi. Shu sababli quyma qadoq holatida saqlanishi zarur.

5. Xarid oldidan tekshiriladigan jihatlar

 1. Tozaligi (999,9) — qadoqda ko‘rsatilganini tekshiring.

 2. Seriya raqami — chek va qadoqdagi raqam bir xil bo‘lishi shart.

 3. Qadoq holati — ochilmagan qadoqni oling.

 4. Narx — Markaziy bank e’lon qilgan narx bilan bank narxini solishtiring.

 5. Mavjudlik — ayrim og‘irliklar (masalan, 100 g) cheklangan bo‘lishi mumkin.

6. Qaytarib sotish tartibi

Tijorat banklari quyma sotib olish (buy-back) amaliyotini amalga oshiradi. Buning shartlari:

• qadoq buzilmagan bo‘lishi kerak.
• seriya raqami va tozaligi mos bo‘lishi kerak.
• narx — bank tomonidan belgilangan kundalik narx asosida shakllanadi.

Qadoq buzilgan bo‘lsa — ekspertiza o‘tkazilib, shundan keyin to‘lov beriladi.

Eslatma: Quymalarni qaytib olishda banklar tomonidan mustaqil ravishda marja belgilanadi va bu hamma bankda har xil summani tashkil etadi.

7. Saqlash va xavfsizlik

 • Quyma uchun eng xavfsiz joy — bank seyfi.

 • Uyda saqlashda sug‘urta va xavfsizlik choralarini ko‘ring.

 • Chek, sertifikat va boshqa hujjatlarni ehtiyotlik bilan saqlang — bu qaytarib sotishda muhim.

8. Soliq va huquqiy masalalar

Oltin quyma bilan bog‘liq soliq masalalari, daromad hisob-kitoblari va deklaratsiya talablari bo‘yicha aniq ma’lumotni bank yoki soliq organlaridan olgan ma’qul. Qoidalarga o‘zgarishlar kiritilishi mumkinligi sababli, rasmiy manbalarni kuzatib boring.

9. Tezkor tavsiyalar

 • Xariddan oldin Markaziy bank saytida narxni tekshiring.

 • Qadoq va cheklarni saqlang.

 • Bir nechta bank narxlarini solishtiring.

 • Qadoq buzilgan bo‘lsa — ekspertiza tartibi haqida oldindan biling.

 • Quyma saqlanishi uchun xavfsiz joy tanlang.

Oltin quyma — barqaror investitsiya vositasi va uzoq muddatli jamg‘arma turi.

Xarid jarayonida eng muhim omillar — qadoqning butligi, seriya raqami, tozaligi (999,9), Markaziy bank narxlari va bankning qaytarib sotib olish shartlari.

Markaziy bank narxni belgilaydi, ammo oltin sotish va qaytarib sotib olish operatsiyalarini faqat tijorat banklari amalga oshiradi. Shu bois xarid jarayonida ishonchli bank tanlash va shartlarni diqqat bilan o‘rganish juda muhim.