O‘zbekistonda o‘z mayning-fermangizni qanday ochish mumkin: bosqichma-bosqich qo‘llanma

So‘nggi yillarda O‘zbekiston kriptovalyuta mayningi bilan qiziquvchi tadbirkorlarning e’tiborini tortmoqda. Bu davlat qo‘llab-quvvatlashi va ayrim hududlardagi arzon elektr energiyasi bilan bog‘liq. Biroq, mayning-fermani ochish uchun bir qator talablarga rioya qilish va tayyorgarlik ko‘rish kerak. Quyida bu jarayonni bosqichma-bosqich ko‘rib chiqamiz.

Mayning ferma nima?

Mayning ferma — bu kriptovalyutalarni ishlash uchun maxsus yaratilgan uskunalar to‘plamidir. Oddiy qilib aytganda, ferma kompyuterlar yoki videokartalardan tashkil topgan bo‘lib, ular murakkab matematik masalalarni yechadi. Har bir yechilgan masala uchun mayner kriptovalyuta shaklida mukofot oladi.

Qanday ishlaydi:

1. Masalalar va blokcheyn: Kriptovalyutalar blokcheyn texnologiyasida ishlaydi — bu barcha tranzaksiyalar haqidagi ma’lumot saqlanadigan katta ma’lumotlar bazasidir. Blokcheynga yangi ma’lumot qo‘shish uchun masalani yechish (heshni hisoblash) kerak.
2. Uskunalar: Mayning ferma — bu kuchli kompyuterlar (ASIC) yoki birlashtirilgan bir necha videokartalardir. Uskunalar qachonki kuchli bo‘lsa, shunchalik ko‘p masalalarni yecha oladi.
3. Mukofot: Masala yechilganda ferma mukofot sifatida yangi kriptovalyuta oladi. Bu odamlarni tarmoqni qo‘llab-quvvatlashga rag‘batlantiradi.

Nima uchun kerak?

• Kriptovalyuta tarmog‘ini ishlashini qo‘llab-quvvatlash.
• Ferma egasi uchun daromad.
  

Qanday qilib mayning ferma ochish mumkin?

O‘zbekistonda kriptovalyutalarni mayning qilish faqat yuridik shaxslar uchun ruxsat etilgan bo‘lib, buning uchun quyosh elektro stansiyalarida ishlab chiqarilgan elektr energiyasidan foydalanish talab qilinadi.

Mayning ferma ro‘yxatdan o‘tkazilishi uchun quyidagilar talab qilinadi:

1. Yuridik shaxs tashkil etish: Faqat ro‘yxatdan o‘tgan kompaniyalar mayning bilan shug‘ullanishi mumkin.
2. Quyosh elektro stansiyasini o‘rnatish: Mayning faqat quyosh panellaridan ishlab chiqarilgan elektr energiyasidan foydalangan holda amalga oshirilishi lozim.
3. Ruxsat olish: Mayning faoliyatini amalga oshirish uchun Istiqbolli loyihalar milliy agentligiga murojaat qilish zarur. Ruxsat elektron shaklda QR-kod bilan rasmiylashtiriladi va vakolatli organ qarori qabul qilinganidan keyin bir kun ichida beriladi. Arizani ko‘rib chiqish va ruxsatnomani rasmiylashtirish uchun yig‘im undirilmaydi. Ruxsat 5 yil muddatga beriladi.

Muhim jihatlar:

• Mayning faqat ro‘yxatdan o‘tkazilgan manzilda amalga oshirilishi mumkin va yong‘in xavfsizligi hamda sanitariya qoidalariga rioya etilishi shart.
• Yashirin mayning, anonim kriptoaktivlar mayningi va ruxsatsiz mayning amalga oshirilishi taqiqlanadi.

Belgilangan qoidalarning buzilishi qonuniy javobgarlikka, jumladan, jinoiy javobgarlikka olib kelishi mumkin.

Qonunchilikni o‘rganish

Faoliyatni boshlashdan oldin quyidagi huquqiy jihatlarni o‘rganish zarur:

1. Litsenziyalash. O‘zbekistonda mayning-fermalar faoliyati Prezident huzuridagi Loyihalarni boshqarish agentligi tomonidan tartibga solinadi. Qonuniy faoliyat yuritish uchun litsenziya olish kerak.
2. Kriptovalyutalardan foydalanish taqiqlari. O‘zbekistonda kriptovalyutalar to‘lov vositasi sifatida ishlatilishi taqiqlangan. Biroq, mayning va kriptovalyutalarga egalik qilishga ruxsat etilgan.
3. Soliqqa tortish. Mayningga oid soliq to‘lovlarini tushunishga ahamiyat bering. Masalan, 2022 yildan boshlab mayning faoliyati uchun qo‘shimcha elektr energiyasi uchun to‘lovlar joriy etilgan.

Ferma uchun joy tanlash

O‘zbekiston elektr energiyasining nisbatan arzon narxlari bilan tadbirkorlarga bir qator qulayliklar taqdim etadi. Biroq, ba’zi cheklovlar mavjud:

1. Arzon elektr energiyasiga ega hududlar. Masalan, Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida tariflar qulay bo‘lishi mumkin.
2. Obyektning elektr iste’moli. Uskunalarning ishlashi uchun kerakli yuklamani ko‘tara oladigan binolarni tanlang.
3. Iqlim sharoiti. Mayning uskunalari ko‘p miqdorda issiqlik ajratadi, shuning uchun yaxshi shamollatishga va sovutish tizimlarini o‘rnatish imkoniyatiga ega joylarni tanlang.

Uskunalarni xarid qilish

Mayning uchun maxsus uskunalar kerak bo‘ladi:

1. ASIC-maynerlar yoki videokartalar. ASIC qurilmalari samaraliroq, lekin kamroq universaldir. Tanlov siz qanday kriptovalyutani qazib olishingizga bog‘liq.
2. Elektr ta’minoti va sovutish tizimlari. Elektr tarmoqlariga yuqori yuklama sifatli elektr manbalari va stabilizatorlar talab qiladi. Shuningdek, kuchli kondisionerlar yoki suvli sovutish tizimlari zarur.
3. Dasturiy ta’minot. Uskunalarni nazorat qilish va mayningni boshqarish uchun maxsus dasturlar o‘rnating.

Biznesni ro‘yxatdan o‘tkazish

Qonuniy ishlash uchun quyidagi tadbirlarni amalga oshirish lozim:

1. Biznes shaklini tanlash. Bu yakka tartibdagi tadbirkor (YATT) yoki yuridik shaxs (MCHJ) bo‘lishi mumkin.
2. Mayning lisenziyasini rasmiylashtirish. Davlat xizmatlari orqali ariza bering va fermaning joylashuvi, uskunalar va elektr energiyasi manbalari haqida ma’lumot taqdim eting.
3. Kriptovalyuta birjasida ro‘yxatdan o‘tish. O‘zbekistonda qonuniy ishlaydigan birjalar orqali ishlangan aktivlarni chiqarish mumkin.

Uskunalarni o‘rnatish va testdan o‘tkazish

1. Uskunalarni o‘rnatish. Barcha qurilmalar to‘g‘ri ulanishi va sozlanishiga ishonch hosil qiling.
2. Yuklamani testdan o‘tkazish. Ferma to‘liq yuklama bilan qanday ishlashini tekshiring, bu avariyalarning oldini oladi.
3. Xavfsizlik tizimlarini o‘rnatish. Mayning-fermalar kiberhujumlar va o‘g‘rilik xavfiga duchor bo‘lishi mumkin, shuning uchun ma’lumotlarni va fizik joyni himoya qilishga e’tibor bering.

Ekspluatatsiya va optimizatsiya

1. Uskunalarni nazorat qilish. Temperatura, quvvat va daromadni nazorat qilish uchun maxsus dasturlardan foydalaning.
2. Energiya sarfini optimizatsiya qilish. Agar pik soatlarida turli tariflar amal qilsa, minimal energiya iste’moli soatlarida ishlashga harakat qiling.
3. Uskunalarni yangilash. Yangi texnologiyalardan xabardor bo‘lib, raqobatbardoshligingizni saqlang.

Moliyani boshqarish

• Kriptovalyutani qonuniy ravishda fiat pulga aylantirish uchun O‘zbekistondagi lisenziyalangan kriptobirjalardan foydalaning.
• Qonunchilik talablariga muvofiq hisobot topshiring.
• Foydaning bir qismini ferma kengaytirilishi yoki uskunalarni yangilash uchun sarflash mumkin.

O‘zbekistonda mayning-ferma ochish qonunchilikka rioya qilingan va biznesni to‘g‘ri tashkil etilgan taqdirda foydali ish bo‘lishi mumkin. Har bir qadamni rejalashtiring, xavf-xatarlarni hisobga oling va infratuzilmani doimiy takomillashtirib boring, shunda muvaffaqiyatga erishasiz.