JST bo‘yicha maxsus vakil AQShning yangi bojxona to‘lovlari va ularning O‘zbekistonga ta’siri haqida fikr bildirdi

O‘zbekiston prezidentining Jahon savdo tashkiloti (JST) masalalari bo‘yicha maxsus vakili AQShning yaqinda dunyoning aksariyat mamlakatlariga keng ko‘lamli import bojlarini joriy etish to‘g‘risidagi qaroriga munosabat bildirdi.

2 aprel kuni AQSH prezidenti Donald Tramp «Amerika – birinchi navbatda» shiori ostida yangi tashqi savdo strategiyasini e’lon qildi. Ushbu siyosat doirasida 160 ga yaqin davlatdan, jumladan O‘zbekistondan ham tovarlar importiga bojlar joriy etildi.

Bu bojlar uch toifaga bo‘linadi:

• 10% – AQSH bilan savdo balansi ijobiy bo‘lgan mamlakatlar (shu jumladan O‘zbekiston) uchun.
• AQShga nisbatan savdo taqchilligi mavjud bo‘lgan davlatlar uchun yuqori tariflar (57 tagacha mamlakatlar).
• Avtomobillar, ehtiyot qismlar, po‘lat va alyuminiy kabi strategik ahamiyatga ega tovarlarga alohida bojlar.

O‘zbekiston vakilining so‘zlariga ko‘ra, bunday bojxona to‘lovlarining bir tomonlama va Jahon savdo tashkiloti (JST) tomonidan ruxsat etilgan darajadan yuqori belgilanishi xalqaro savdo qoidalarini qo‘pol ravishda buzish hisoblanadi.

«AQSH bu choralar Vashingtonning fikricha, yashirin subsidiyalar va notarif to‘siqlarni qo‘llash orqali JST qoidalarini buzayotgan eksportchi mamlakatlarga qarshi qaratilganini ta’kidlamoqda. Bundan tashqari, JSTning o‘zida tashkilotni isloh qilish va uning kelajakdagi rivojlanishi bo‘yicha yagona fikr mavjud emas,» deya izoh berdi u.

Azizbek O‘runov internetda keng tarqalgan «JSTning inqirozi» va «O‘zbekiston uchun eksport imkoniyatlarining yo‘qolishi» haqidagi qarashlarni inkor etdi. U O‘zbekiston eksportining umumiy hajmida AQShning ulushi 1% dan kamligini ta’kidladi.

«Misol uchun, O‘zbekistondan mis asosan Yevroosiyodagi mamlakatlarga – Xitoy, Turkiya va boshqa davlatlarga eksport qilinadi. Hatto uning qazib olinishi sezilarli darajada oshgan taqdirda ham, Birlashgan Arab Amirliklarining yirik sanoat korxonalari ehtiyojlari (O‘zbekiston hozircha u yerga eksport qilmayapti) 300 ming tonnadan ortiq bo‘ladi. Shuning uchun bizning vazifamiz xomashyoni shunchaki eksport qilish emas, balki mamlakat ichida qayta ishlashni rivojlantirishdir. Aynan shu maqsadda 14-martdan boshlab mis eksportiga 10% lik boj joriy etildi,» – dedi u.

Bundan tashqari, O‘runovning fikricha, yangi Amerika bojlari O‘zbekiston to‘qimachilik va tikuvchilik sanoati uchun qo‘shimcha istiqbollar yaratishi mumkin.

«AQSH dunyoning yetakchi to‘qimachilik ishlab chiqaruvchilari uchun qattiqroq tariflar o‘rnatdi: Xitoy – 34%, Vetnam – 46%, Tailand – 36%, Hindiston – 26%, Bangladesh – 37%, Pokiston – 29%. Bu investitsiyalarni jalb qilish va o‘zbek tovarlari eksportini kengaytirish uchun imkoniyatlar ochadi,» – dedi u.

AQShning jahon savdosiga ta’siri (global bozorning 8,5%) ga qaramay, mamlakatlarning 90 foizi JST tamoyillariga amal qilishda davom etmoqda.

«Shunday qilib, AQSH JSTni yo‘q qilmayapti, balki o‘z ta’sirini kuchaytirish orqali tizimni isloh qilishga ta’sir o‘tkazishga harakat qilmoqda. Har qanday chaqiriq – bu yangi imkoniyatlar va bizning asosiy maqsadimiz ulardan maksimal darajada samarali foydalanishdir,» – deya xulosa qildi O‘runov.