Ikkinchi chorakda O’zbekistonning qaysi banklari eng faol va faol bo’lmagani ma’lum bo’ldi

Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi O’zbekiston banklarining 2024 yilning birinchi choragidagi faoliyati haqida umumiy ma’lumot berib, ularni 14 ta kichik va 17 ta yirik banklarga ajratdi.

Baholash bir nechta mezonlarga muvofiq amalga oshirildi: moliyaviy vositachilik, moliyaviy xizmatlarning mavjudligi, kapitallashuv, aktivlar sifati, boshqaruv samaradorligi, rentabellik va likvidlik. Kichik banklarga faqat Toshkent yoki viloyatlarda faoliyat yuritadigan muassasalar kiradi.

Katta banklar

O’zbekistondagi eng yirik banklarning yangilangan reytingida o’n yetti yetakchi o’yinchilardan beshtasi o’z pozitsiyalarini yomonlashtirdi, uchta bank esa natijalarini yaxshiladi. To’qqizta bank o’z o’rnini saqlab qoldi, bu raqobatning kuchayishi va bozorning barqarorlashuvidan dalolat beradi.

Eng yirik 5 ta bank o’z pozitsiyalarini saqlab qoldi: «Kapitalbank» birinchi o’rinda, undan keyin «Trast bank», «Asia Alliance bank», «Hamkorbank» va «Ipak Yo’li Bank». «Orient Finans bank» va «Ipoteka banki» bir pog’onaga ko’tarilib, endi mos ravishda oltinchi va to’qqizinchi o’rinlarni egallab turibdi.

«Mikrokreditbank» 2 pozitsiyaga eng katta pasayishni ko’rsatdi. Bank aktivlar sifati, rentabellik va likvidlik kabi sohalarda muammolarga duch kelmoqda. Muammoli kreditlar darajasi 6,7%ga yetdi, bu «Biznesni rivojlantirish banki»dan keyin ikkinchi o’rinda turadi. Yuqori likvidli aktivlarning past ulushi bankning o’z majburiyatlarini o’z vaqtida bajarish qobiliyatiga tahdid soladi. Likvidlikni qoplash koeffitsienti atigi 83% ni tashkil etadi, bu me’yoriy talabdan 100% past.

«Alokabank» kapital, boshqaruv va likvidlik ko’rsatkichlari yomonlashgani sababli 10-o’ringa tushib ketdi. Kapitalning etarliligi 2 punktga, boshqaruv samaradorligi 1 punktga va likvidlik 3 pozitsiyaga kamaydi.

Agrobank shuningdek, moliyaviy vositachilik va likvidlik ko’rsatkichlarini mos ravishda 2 va 5 punktga kamaytirdi, bu esa uning moliyaviy barqarorligiga tahdid solmoqda.

Kichik banklar

Eng yaxshi 5 ta kichik bank quyidagicha: «Universal bank» va «Davr bank» yetakchi o’rinlarni egallab, «Anorbank» to’rtinchi o’rindan uchinchi o’ringa ko’tarildi, «Oktobank» ikki o’ringa ko’tarilib, to’rtinchi o’rinni egalladi, «TBC bank» esa ikki o’ringa tushib, endi beshinchi o’rinni egalladi.

14 ta kichik bankdan 6 tasi o’z mavqeini yaxshiladi, ayniqsa «AVO bank» uch pog’onaga ko’tarildi. Yana 6 ta bank natijalarning pasayishini ko’rsatdi.

Bank tizimining ko’rsatkichlari

Banklar faoliyatining asosiy ko’rsatkichlari sektorni rivojlantirishda ijobiy dinamikadan dalolat beradi. O’zbekistondagi banklarning jami aktivlari o’tgan yilga nisbatan 20%ga o’sib, joriy yilning 1 iyun holatiga ko’ra 686,2 trln so’mni tashkil etdi. Banklarning majburiyatlari 583,4 trln so’mni tashkil etdi.

Bank tizimi aktivlarining 67,3%, kredit portfelining 70,1% va depozitlarning 50,6% 10 ta davlat banklariga tegishli, 25 ta xususiy bank esa bozorning kichik qismini nazorat qiladi.

Tahlil shuni ko’rsatdiki, davlat banklarida «depozitlar/kreditlar» nisbati xususiy banklarga nisbatan ancha past. Davlat banklarida bu nisbat 100 so’mlik kreditga 49 so’mdan 38 so’mgacha kamaydi, xususiy banklarda esa bu ko’rsatkich nisbatan yuqori bo’lib qolmoqda — 87 so’m, garchi o’tgan yilga nisbatan pasaygan bo’lsa ham (101 so’m).